در مرحله قبلي برنامه حفظ قرآن (شماره 46) به اندكي بيش از نصف قرآن منتهي شد، يعني از سوره كهف تا آخر قرآن .
از اين مرحله به بعد، پانزده جزء اول يعني از اول قرآن تا نصف آن در برنامه حفظ قرار خواهد گرفت.
در اين مرحله حفظ سوره بقره تا آيه 110 در نظر گرفته شده است:
هفته اول:از آيه اول سوره بقره تا آيه 25 هر روز پنج آيه.و لازم است دو روز آخر هفته به تكرار و تلاوت آيات حفظ شده اختصاص يابد و در صورت عقب ماندن از برنامه روزانه، جبران شود.
هفته دوم: از آيه 26 تا آيه 40،ـ به طوري كه در مراحل قبلي هم اشاره شد ـ به جهت طولاني بودن تعدادي از آيات بهتر است حفظ 5 آيه در دو روز انجام گيرد.
هفته سوم: از آيه 41 تا 50.
هفته چهارم: لازم است در اين هفته و چند روز آخر هفته سوم،برنامه حفظ متوقف شود و چند روز فاصله بين 50 آيه اول سوره با آيات بعدي ايجاد شود.و در اين فاصله، آيات اين بخش از سوره چند بار تكرار شود.(از آيه اول تا 50)
در برنامه حفظ سوره‌هاي طولاني،جهت سهولت حفظ و جلوگيري از احساس خستگي و اشتياق به ادامه كار، بهتر است كه اين نوع سوره‌ها به چند بخش تقسيم شود و بين حفظ بخش‌هاي متعدد آن فاصله‌اي ايجاد شود. حتي در صورت احساس نياز به تنوع و سهولت بيشتر در فاصله بين دو بخش آياتي از سوره ديگر حفظ شود، تا تمايل بيشتر براي حفظ بخش بعدي ايجاد شود.
عده‌اي به جهت برنامه‌هاي متداول و طبق توصيه معلمان و مربيان بطور فردي و بدون شركت در كلاس، برنامه حفظ را از اول قرآن و سوره طولاني بقره شروع كرده‌اند، از اين گروه، عده‌اي برنامه حفظ را از سوره بقره آغاز كرده و بعد از حفظ آن سوره و چند سوره بعد از آن، برنامه حفظ متوقف شده.اين عده با همت شخصي و اشتياق زياد اين برنامه سنگين را تحمل كرده و به حفظ مقداري از قرآن موفق شده‌اند، يعني عامل توفيق آنان همت‌بلند و قدرت روحي زياد آنها بوده و الاّ شروع كردن برنامه حفظ از سوره بقره با معيارهاي آموزش با راه‌هاي عالمانه و كار شناسانه و با حكمت ملحوظ در نحوه نزول قرآن، سازگار نيست.به طوري كه در اين زمينه در شماره‌هاي اول اين سلسله تذكرات لازم داده شد.
حال كساني كه قبلا سوره بقره و يا بخشي از آن را حفظ كرده‌اند، مي‌توانند حفظ و تكرار آن را مطابق با اين برنامه تنظيم كنند، تا اشتياق لازم به ادامه كار در آنها به وجود آيد و سنگيني كار به سهولت تبديل شود.
براي حفظ آيات طولاني،ـ به طوري كه در مقالات قبلي تذكر داده شد ـ لازم است ترتيب خاصي اتّخاذ شود كه بيشتر در حفظ آيات طولاني سوره بقره و چند سوره ديگر مورد نياز است. و آن اينكه اين نوع آيات(آيات طولاني) لازم است ابتدا به چند بخش تقسيم شود ـ در ذهن كسي كه آنها را حفظ مي‌كند ـ و قسمت اول آيه؛چند بار تكرار و حفظ شود و بعد به همين صورت قسمت دوم؛با چند بار تكرار جداگانه حفظ شود و بعد دو قسمت حفظ شده به يكديگر ضميمه شود و چند بار تكرار و بصورت به هم پيوسته تكرار شود و بعداً قسمت سوم به همان صورت، حفظ و به دو قسمت حفظ شده قبلي متصل شود و به همين صورت حفظ آيه طولاني انجام گيرد.
بعنوان مثال آيه 25 سوره بقره را در نظر مي‌گيريم و آن را به سه بخش تقسيم مي‌كنيم:
1.«و بشّر الذين آمنوا و عملوا الصالحات ان لهم جنّات تجري من تحتها الانهار…» اين بخش از آيه را با چند مرتبه تكرار حفظ مي‌كنيم و بعد به همين صورت بخش دوم را.
2.«كلما رزقوا منها من ثمرة رزقا قالوا هذا الذي رزقنا من قبل و أتوا به متشابهاً…» بعد از حفظ اين قسمت و چند مرتبه تكرار آن، بايد هر دو قسمت به هم متصل شود و چند بار هم تكرار شود، يعني از اول «و بشر…» تا انتهاي قسمت كلمه «متشابهاً…» و بعد قسمت سوم آيه:
3.«و لهم فيها ازواج مطهرة و هم فيها خالدون» و بعد از حفظ اين قسمت و چند بار تكرار ، تمام آيه ـ از اول تا آخر ـ چند بار تكرار شود. البته لازم نيست بخش‌هاي آيه با هم مساوي باشد، بلكه مي‌شود قطعه‌اي از آيه ابتدا با چند بار تكرار حفظ شود و بعد قطعه ديگري به آن افزوده شود و به همين صورت حفظ آيه طولاني تمام شود.
هفته پنجم: از آيه 51 تا 70.
هفته ششم: از آيه 71 تا 90.
هفته هفتم: از آيه 91 تا 110.
برنامه تكرار آيات و سوره‌هاي قبلي
برنامه تكرار بايد مطابق توضيحات مذكور در شماره قبلي انجام گيرد؛ يعني نصف دوم قرآن كه قبلاً حفظ شده بطور منظم از اول سوره كهف شروع شود، در صورت امكان هر روز به اندازه نصف جزء تكرار شود تا به آخر قرآن برسد و در صورتي كه مقدور نشد حداقل هفته‌اي دو جزء تكرار شود تا آخر قرآن و مجدداً از سوره كهف تكرارها به‌صورت مذكور شروع و تا آخر ادامه يابد.
اما آيات حفظ شده در اين مرحله؛ يعني آيات سوره بقره به صورتي كه در شروع كار حفظ و مراحل بعدي به طوري كه مكرر توضيح داده شد ادامه يابد تا آيات حفظ شده در ذهن ثابت شود.
در اين قسمت از برنامه حفظ،در شماره قبلي سوره‌هاي رعد و ابراهيم و حجر تعيين شده بود و كساني كه مطابق برنامه فوق العاده حفظ كرده‌اند، موفق به حفظ نصف دوم قرآن (از سوره كهف تا آخر ) و بعلاوه سوره‌هاي يونس و هود و يوسف و رعد و ابراهيم و حجر شده‌اند.در اين مرحله،حفظ سوره نحل از آيه 1 تا 60 تعيين مي شود.
بطوريكه قبلاً ـ بطورمكرر ـ گفته شد، حفظ آيات قرآن، يعني يادگرفتن آنهاست به طوري كه فراموش نشود و مورد بي‌اعتنايي قرار نگيرد و به طور مكرر معاني آيات مورد توجه قرار گيرد، يعني نبايد حفظ آيات به تنهايي هدف نهايي مؤمنان تلقي شود ، بلكه بايد عامل توجهات مستمر به كلام پروردگار و آموزش‌هاي او باشد.
بنابراين تلاوت آيات حفظ شده بطور مستمر فايده عظيم مورد انتظار را براي كسي كه اشتغال به حفظ قرآن پيدا كرده، به دنبال خواهد داشت. به طوري كه در مراحل بالاتر و در صورت توجه عميق به معاني آيات و قرار گرفتن در ميدان جاذبه‌هاي آنها، هيچ لذتي بالاتر از آن تصور نخواهد شد. در اين صورت تلاوت آيات قرآن و توجه به معاني آنها و عمل به محتواي آنها هدف اصلي تلقي خواهد شد.
حال اگر آيات حفظ شده،بطور مكرر مورد تلاوت يا توجه قلبي قرار گيرد،يكي از فوايد آن، عدم فراموشي آنها خواهد شد. يعني نبايد تصور شود كه تكرار آيات، فقط جهت جلوگيري از فراموش كردن آنها مي‌باشد.
در اين زمينه توصيه مي‌شود به مقالات قبلي مجدداً توجه شود و اين سلسله مقالات از شماره 17 نشريه مورد مطالعه قرار گيرد و نكات مهم مباحث مورد توجه بيشتر قرار گيرد.
برنامه روابط بين آيات و بحث مربوط به معاني حقيقي كلمات، به خواست خداوند در شماره بعدي نشريه ادامه خواهد يافت.