تاکنون تعداد زیادی از صفات‏ قرآن را که در خود قرآن آمده است با تبویب و دسته‏بندی خاصی بیان‏ کردیم و بطور اجمال توضیحاتی را در باره هرکدام از آنها دادیم اکنون چند صفت از اوصاف قرآن را که خارج از تقسیم‏بندی‏های گذشته هستند در اینجا می‏آوریم و این بخش از بحث را که مربوط به صفات قرآن است به‏ پایان می‏بریم.

از آنجاکه پیامبران الهی همگی‏ از یک منبع الهام می‏گیرند و همگی از طریق وحی الهی پیام‏های آسمانی را دریافت می‏کنند،روشن است‏ که کتابهای آسمانی آنها مکمل و مصدق یکدیگرند و در میان آنها قرآن‏ کریم که آخرین و کاملترین کتاب‏ آسمانی است،تصدیق‏کنندهء همهء کتابهای آسمانی پیشین می‏باشد این‏ مطلب در آیات متعددی از قرآن مجید بیان شده و لذا یکی از صفات قرآن‏که‏ در خود قرآن آمده عبارت است‏ از،مصدق.
باید دید که قرآن چگونه‏ کتابهای آسمانی پیشین را تصدیق‏ می‏کند و منظور از آن چیست؟پیش از آن‏که به پاسخ این پرسش بپردازیم‏ نمونه‏هائی از آیاتی را که این مطلب‏ در آنها آمده است باهم می‏خوانیم:
و هذا کتاب انزلناه مبارک‏ مصدق الذی بین یدیه و لتنذر ام القری‏ و من حولها
(سوره انعام آیه 93)و این‏ کتابی است که ما فرستادیم بابرکت‏ است و تصدیق‏کننده چیزی است که‏ در مقابل اوست تا مردم مکه و اطراف‏ آنرا بیم دهی.
و ما کان هذا القرآن ان یفتری‏ من دون اللّه و لکن تصدیق الذی بین‏ یدیه و تفصیل الکتاب لا ریب فیه من‏ ربّ العالمین(سوره یونس آیه 37)
واین کتابی است که ما فرستادیم بابرکت‏ است و تصدیق‏کننده چیزی است که‏ در مقابل اوست تا مردم مکه و اطراف‏ آنرا بیم دهی.
و ما کان هذا القرآن ان یفتری‏ من دون اللّه و لکن تصدیق الذی بین‏ یدیه و تفصیل الکتاب لا ریب فیه من‏ ربّ العالمین(سوره یونس آیه 37)
و این قرآن‏طوری نیست که از طرف غیر خدا به افتراء آمده باشد بلکه آن‏ تصدیق چیزی است که در پیش‏روی‏ اوست و تفصیل کتابی است که در آن‏ شکی نیست و از جانب پروردگار جهانیان است.بدون شک منظور از چیزی که پیش‏روی قرآن است و قرآن‏ آنها را تصدیق می‏کند تورات و انجیل و کتابهای آسمانی دیگر است.حال باید دید که منظور از تصدیق کردن قرآن‏ چیست و چگونه قرآن آن کتابها را که‏ در عصر نزول قرآن همگی تحریف‏ شده بودند و قرآن از تحریف آنها خبر داده است،تصدیق می‏کند؟
معمولا گفته می‏شود که قرآن‏ اصل و اساس نزول تورات و انجیل را از جانب خداوند تصدیق و گواهی می‏کند و این به معنی آن نیست که تورات و انجیل تحریف شده مورد تأیید و تصدیق قرآن است.
این سخن برای خود سخن‏ درستی است اما با توجه به این که در آیات مربوطه قرآن تصدیق‏کنندهء چیزی که پیش روی اوست الذی بین‏ یدیه و یا تصدیق‏کننده چیزی که با اهل کتاب است(لا معهم)معرفی‏ شده،این توجیه جای تأمل است زیرا از این آیات استفاده می‏شود که قرآن‏ همین تورات و انجیلی را که در دست‏ مردم و در اختیار اهل کتاب‏ است،تصدیق می‏کند.
دیگر این که این آیات در مقام‏ محاجّه با اهل کتاب آمده و این که‏ بگوئیم قرآن حقانیت نزول تورات و انجیل را قبول دارد،چه‏چیزی را به‏ نفع پیامبر اسلام ثابت می‏کند؟
به نظر می‏رسد که حقیقت‏ دیگری در این مورد توجه قرآن است و منظور این نیست که قرآن حقانیت آن‏ کتابها را قبول دارد و بلکه منظور این‏ نزول قرآن و بعثت پیامبر اسلام،وعده‏ ها و پیشگوئیهای این کتابها را که از آمدن پیامبر خاتم خبر داده‏اند،تحقق‏ بخشیده و عینیت داده است و درواقع قرآن و وحی الهی بر پیامبر اسلام،تصدیق و تایید و گواه صدق‏ وعده‏های کتب آسمانی است.
جالب این که باوجود تحریفاتی‏ که در انجیل و تورات به عمل آمده این‏ حقیقت که پیامبری در آینده مبعوث‏ خواهد شد در همین کتب تحریف‏ شده موجود است.1و یهود و نصاری‏ با توجّه به تعلیمات کتب آسمانی‏ خود،همواره در انتظار منجی و تسلی‏ دهنده‏ایکه از طرف خداوند خواهد آمد،هستند.
این حقیقت را ما از یکی از آیاتی‏ که صفت مصدق بودن قرآن را ذکر کرده است استفاده کردیم.اکنون آن را نقل می‏کنیم:
و لما جائهم کتاب من عند اللّه‏ مصدق لما معهم و کانوا من قبل‏ یستفتحون علی الذین کفروا فلما جائهم ما عرفوا کفروا به فلعنة اللّه‏ علی الکافرین
(سوره بقره آیه 89)و چون کتابی از جانب خدا(قرآن)به‏ سوی آنها آمد که تصدیق‏کنندهء چیزیکه با آنها بود می‏باشد و با آنکه‏ بیشتر(پیش از بعثت پیامبر اسلام)در مقابل کافران وعده فتح و نصرت‏ می‏دادند،پس چون آنچیزیکه آنها خود می‏شناختند بسویشان آمد،بر آن‏ کافر شدند پس لعنت خدا بر کافران‏ باد.
تدبر و دقت در مضمون این آیه‏ بخوبی ما را به آن حقیقتی که در بالا گفتیم رهنمون می‏شود و روشن‏ می‏سازد که مصدق بودن قرآن به این‏ معنا نیست که قرآن حقانیت کتب‏ آسمانی دیگر را تصدیق می‏کند(هر چند که این مطلب فی نفسه درست‏ است)بلکه منظور این است که وعده‏ ها و نویدهای مکرری که در تورات و انجیل آمده بود و ظهور پیامبری نجات‏ دهنده پیشگوئی شده بود و یهود و نصاری بخوبی با این وعده آشنائی‏ داشتند و با آن زندگی می‏کردند،با نزول قرآن و بعثت حضرت محمد (ص)این وعده‏ها تحقق پیدا کرد و به‏ واقعیت رسید و بدینگونه آمدن قرآن‏ گواهی بر درستی آن وعده‏ها که در تورات و انجیل آمده بود،گردید.

یکی دیگر از اوصافی که در قرآن برای قرآن آمده عربی بودن قرآن است این مطلب در یازده آیه از قرآن‏ آمده است که از جملهء آنها است:
انا انزلناه قرانا عربیا لعلکم‏ تعقلون
(سوره یوسف آیه 2)ما آنرا قرآن عربی نازل کردیم تا شما اندیشه‏ کنید.
قرانا عربیا غیر ذی عوج لعلهم‏ یتقون
(سورهء زمر آیه 28)قرآنی‏ عربی که در آن کجی وجود ندارد شاید آنها پرهیزکار شوند.
این که قرآن بر عربی بودن‏ خود تاکید دارد می‏تواند علت‏های‏ مختلفی داشته باشد که ما به دو علت‏ اشاره می‏کنیم:
1-درست است که قرآن کتاب‏ آسمانی همه ملّتها از عرب و غیر عرب می‏باشد ولی چون مخاطبین‏ اولیه قرآن عرب بودند و باید آنها بخوبی قرآن را می‏فهمیدند تا بتوانند مفاهیم آنرا به اقوام دیگر هم‏ برسانند،قرآن به زبان عربی نازل‏ شد.حال با وجود اینکه قرآن به زبان‏ عربی بود باز بعضی از مخالفان و مشرکان و کفار،در فهم و درک قرآن‏ تعلل می‏کردند و از اندیشیدن در معارف و حقائق قرآن کوتاهی‏ می‏نمودند.این بود که قرآن به آنها گوشزد می‏کند که این کتاب به زبانی‏ عربی یعنی همان زبان خود شماست‏ و دیگر جائی برای بهانه‏جوئی نیست‏ و اگر قرآن به زبان دیگری بود آنها می‏توانستند بهانه‏جوئی کنند و با این‏ عذر که زبان قرآن را نمی‏ فهمند.توجهی به قرآن نکنند.
این مطلب را از آیه‏ای که‏ می‏خوانیم می‏توان بدست آورد:
و لو جعلناه قرانا اعجمیا لقالوا لو لا فصلت آیاته ءاعجمی و عربی قل‏ هو اللذین آمنوا هدی و شفاء
(سوره‏ فصلت آیه 44)و اگر ما قرآن را به‏ زبان عجمی نازل می‏کردیم می‏گفتند چرا آیات آن مفصل و روشن نیست آیا کتاب عجمی بر امت عربی نازل‏ می‏شود بگو این قرآن برای مؤمنان‏ مایهء هدایت و شفاست.
2-علت دیگری که سبب شد قرآن بر عربی بودن خود تاکید کند این بود که بعضی از مخالفان اسلام‏ وقتی در مقابل معارف بلند قرآن قرار گرفتند،برای این که از عظمت آن‏ نکاهند گفتند که این مطالب از خود محمد(ص)نیست بلکه آنها را ازکسان دیگری می‏آموزد و چون در میان خود کسی را نمی‏یافتند که قرآن‏ را به او نسبت بدهند و لذا می‏گفتند محمد این مطالب را از کاهنان و افراد دیگری که برای عرب‏ها ناشناخته بود یاد گرفته است.
قرآن کریم در مقام ردّ این تهمت‏ خاطرنشان می‏سازد که اشخاص مورد ادعای آنها عرب نبودند در حالیکه قرآن به‏ زبان عربی روشنی نازل شده است و یکی‏ از مهمترین وجوه اعجاز قرآن فصاحت و بلاغت آنست و هیچ بشری نمی‏تواند مانند آنرا بیاورد و این خصیصه قابل‏ یادگیری از دیگران بخصوص کسانیکه‏ خود عرب نیستند نمی‏باشد:
و لقد نعلم انهم یقولون انما یعلّمه‏ بشر لسان الذی یلحدون الیه اعجمّی و هذا لسان عربی مبین
(سوره نحل آیه 103)ما می‏دانیم که آنها می‏گویند این آیات را بشری به او یاد می‏دهد در حالیکه زبان‏ کسی که اینها را به او نسبت می‏دهند عجمی است ولی این قرآن به زبان عربی‏ آشکار است.
نکته‏ای را که در اینجا باید تذکر بدهم این است که عربی بودن قرآن به این‏ معناست که اسلوب و شیوهء بیان و جمله‏ بندی و نوع کلمات قرآن عربی است و این مانع از آن نیست که در قرآن گاهی‏ کلمات غیر عربی هم استعمال شده باشد البته بعضی‏ها مانند ابن جریر و ابو عبیده و شافعی معتقدند که در قرآن‏ هرگز الفاظ غیر عربی به کار نرفته و تمام‏ الفاظ آن عربی است‏2ولی این سخن با واقعیت تطبیق نمی‏کند و الفاظ متعددی‏ در قرآن آمده که عربی نیست و از زبانهای دیگری مانند فارسی و عبری وارد ادبیات عرب شده است و این هیچ‏گونه‏ نقصی به حساب نمی‏آید زیرا قرآن بر اساس محاوره و ادبیات موجود نازل شده‏ منتهی در فصاحت و بلاغت به حد اعجاز رسیده است و چون پیش از قرآن‏ این کلمات در میا عربها استعمال‏ می‏شد،در قرآن نیز آمده است.
بعضی از ادباء دربارهء کلمات غیر عربی که در قرآن آمده کتابهای مستقلی‏ نوشته‏اند از جمله سیوطی در کتابی به نام‏ «المهذب فیما و قع فی القرآن من‏ المعرّب»به این مسئله پرداخته است و در الاتقان نیز بعضی از آن کلمات را آورده‏ مانند:اباریق-ارائک-اسباط-استبرق-تنور -جبت-جهنم-
حوب-دینار-رس-زنجبیل- سجل-سجیل-سجین-سنا-سندس- شطر-صراط-فردوس-قنطار-کافور- متکا-مرجان و کلمات دیگر...3